چغندر قند (نام علمی: Beta vulgaris) گیاهی است دو ساله از تیره اسفناج که به صورت گیاهی یکساله زراعت میشود. چغندر قند طی دوره رشد رویشی فاقد ساقه بوده و به صورت مجموعهای از برگهای بزرگ افقی تا عمودی مشاهده میشود. طول دوره رشد برای تولید قند ۶ تا ۹ ماه میباشد. معمولاً در آبوهوای کوهستانی از رشد و کیفیت خوبی برخوردار است و در ایران مناطقی چون شهرستان اقلید، شهرکرد، تربت حیدریه و میاندوآب بالاترین سطح کشت را دارند.ومنطقه مشک آباداراک بهترین عیار چغندر را در کشور داراست.
چغندر قند سازگاری وسیعی به شرایط محیط متنوع دارد به سرما و گرما نسبتاً مقاوم است تحمل خشکی را دارد به شوری خاک نیز مقاوم است. عوامل محیطی مانند حرارت، نور، طول روز و رطوبت خاک تا حد زیادی تعیینکننده نحوه رشد و ذخیره قند در ریشه میباشد. خاکهای بارور، دارای زهکشی خوب، بافت متوسط و اسیدیته خنثی تا کمی قلیایی برای چغندر قند ایدهآل است. عملکرد در خاکهای نیمه سنگین بشرط وجود زهکشی خوب نیز مطلوب میباشد.
محصول زراعی چغندر، ریشهای است بزرگ و آبدار که شامل سه قسمت است:
۱) طوقه که قسمت بالایی ضخیم شده و برگها از آن منشأ میگیرد.
۲) منطقه کوتاه و صاف در زیر طوقه که گردن گفته میشود. گردن قطورترین منطقه ریشه میباشد.
۳) قسمت گوشتی ریشه که ذخیره قند در آن انجام میگیرد. مقدار قند در منطقه گردن و طوقه پایین است مقدار قند در ارقام اصلاح شده به ۱۶ تا ۲۰ درصد میرسد. امراض و کمبود مواد غذایی موجب افزایش ریزیش برگها گشته و عملکرد را پایین میآورد زیرا در این حالت برگهای جدید به وجود میآید که صرفاً با مصرف قند ذخیره شده ریشه رشد میکند. معمولاً ساقه گل دهنده چغندر که در سال دوم رشد به وجود میآید از مرکز طوقه رشد میکند گلها کوچک و در روی گل آذین خوشهای مرکب بهطور منفرد با دستجات ۲ تا ۷ گلی مشاهده میشود خود عقیمی و دگرگشتی بر گیاه حاکم است باد عامل مهم در گردهافشانی بشمار میرود.